Uzmanlar, bugüne kadar devam eden süreçte ABD ile yaşanan her türlü siyasi gerginlik, çatışma ve ihtilafın, rejimi sağlamlaştırmaya ve İran’ın etki alanını genişletmeye hizmet ettiğini, ABD’nin bölgeye yönelik temel stratejisinin; ‘İsrail’in etrafında hiçbir askeri veya ekonomik gücün oluşmasına izin vermemek’ diyor.
Bu gerilim ortamının her iki ülkenin çıkarına olduğunu kaydederek, PAMER Direktörü Dr. Öğretim Üyesi Fehmi Ağca, “ABD ile İran arasındaki nispeten düşük yoğunluklu bu gerilim ve çatışma ortamının, uzun vadede her iki ülkenin çıkarlarına hizmet ettiği ve dolayısıyla daha fazla tırmanmadan bu şekilde devam edeceği değerlendirilmektedir.” söz konusu.
Üsküdar Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü (İngilizce) ve Sömürge Sonrası Çalışmalar Uygulama ve Araştırma Merkezi (PAMER) Müdürü. Öğretim Üyesi Fehmi Ağca, ABD ile İran arasındaki gerilimi değerlendirdi.
“45 yıldır devam eden ABD-İran çatışması İran’daki Şii gücünü daha da güçlendirdi.”
Dr., ABD ile İran arasında İran’da 1979 İslam Devrimi ile başlayan ve günümüze kadar devam eden gerilimin siyasi sonuçları açısından ilginç gelişmelere yol açtığını kaydetti. Öğretim Üyesi Fehmi Ağca, “ABD’nin İran karşıtı tutumu, İran’da İslam devrimini gerçekleştiren siyasi kadroları zayıflatmayı ve güç kaybetmelerine neden olmayı amaçlıyordu. Ancak 45 yıldır devam eden ABD-İran çatışması, İran’daki Şii gücünün daha da güçlenmesine neden oldu. Sorulması gereken temel soru şu: ABD gerçekten İran’daki Şii mezhebine dayalı hükümetin çökmesini mi, yoksa tam tersine daha güçlü ve köklü bir hale gelmesini mi istiyor? söz konusu.
“Bu, ABD’nin İran’ın çıkarları doğrultusunda hareket ettiğini gösteriyor.”
İran’daki İslam Devrimi’nin ardından ABD ve diğer Batılı güçlerin, Irak lideri Saddam Hüseyin’i kışkırtarak ve Irak ordusuna silah sağlayarak İran’a saldırmaya teşvik ettiğini hatırlattı. Öğretim Üyesi Fehmi Ağca şunları söyledi: “Irak-İran Savaşı, İran’da devrimi gerçekleştiren siyasi ekibin iktidarını sağlamlaştırmasını ve muhalefeti tasfiye ederek meşruiyet kazanmasını sağladı. Sonuçta bu savaş İran halkının çoğunluğunun rejime olan desteğini artırmasına neden oldu. Daha da önemlisi, Irak’ta çoğunluğu oluşturan Şii çoğunluğun, ABD’nin 2003 yılında başlattığı ikinci Irak Operasyonu sonrasında siyasi iktidarı ele geçirmesi, ABD’nin İran’ın çıkarları doğrultusunda hareket ettiğini gösteriyor. “Bugüne kadar devam eden süreçte ABD ile yaşanan her türlü siyasi gerginlik, çatışma ve anlaşmazlıkların rejimi sağlamlaştırmaya ve İran’ın etki alanını genişletmeye hizmet ettiği söylenebilir.”
“Strateji şu: İsrail’in etrafında herhangi bir askeri veya ekonomik gücün oluşmasına izin vermemek.”
Dr., ayrıca ABD ve Batılı müttefiklerinin saldırılarını, her zaman düşman olarak dayatılan İran’dan ziyade, İsrail’e daha yakın tehdit oluşturan Irak ve Suriye’ye yöneltmesinin, İsrail’in siyasi amaçlarını ortaya koyduğunu ifade etti. ABD ve bölgeye yönelik temel stratejisi. Öğretim Üyesi Fehmi Ağca, “Bu strateji şu: İsrail’in etrafında askeri veya ekonomik bir güç oluşmasına izin vermemek, diğer taraftan İsrail’e yönelik en büyük tehdit kaynağı olan İslam dünyasını ikiye bölmek. askeri açıdan güçlü bir İran aracılığıyla ve İslam dünyasının Batı saldırganlığıyla karşı karşıya kalmasını önlemek için.” Güçlü bir direnişin ve siyasi birliğin oluşmasını engellemektir.” analiz etti.
“Eğer bu gerilim ortamı her iki ülkenin de çıkarınaysa, doğal olarak zımni bir anlaşmanın olduğu varsayılabilir.”
Öğretim Üyesi Fehmi Ağca, İsrail’in 7 Ekim 2023’ten sonra Gazze’ye yönelik saldırıları karşısında İran’ın İsrail’e karşı izlediği politikanın ve Hizbullah gibi bağlı kuruluşları aracılığıyla gerçekleştirdiği eylemlerin saldırganlığı kışkırtma ihtimalinin daha yüksek olduğunu belirtti. İsrail ve ABD’nin etkili sonuçlar üretmesinden daha fazlası. Bazı ilişkilerin yaratılmasının ötesine geçemeyeceğini vurgulayarak şunları söyledi: “Hem ABD hem de İran’ın çatışmanın Orta Doğu’ya yayılmasını istemedikleri ifadeleri, iki ülke arasında örtük bir anlaşma olduğunu gösteriyor. Bunun için iki ülkenin birbiriyle gizli anlaşma yapmasına gerek yok. “Eğer bu gerilim ortamı her iki ülkenin de çıkarınaysa, doğal olarak zımni bir anlaşmanın olduğu varsayılabilir.”
İki ülke arasındaki çatışma ne sağlıyor?
İki ülke arasındaki çatışmanın, İsrail’in güvenliğini sağlamak amacıyla ABD’nin Orta Doğu’da saldırgan politikalarına zemin hazırladığını ve bunun bir ölçüde uluslararası meşruiyet sağladığının söylenebileceğini kaydeden Dr. Öğretim Üyesi Fehmi Ağca şunları vurguladı: “Öte yandan bu çatışma ve gerginlik ortamı İran’a mezhepçi politikalarını etkin bir şekilde sürdürme fırsatı veriyor. Böylece İran, bağlı olduğu grup ve kuruluşlar aracılığıyla ileri savunma doktrini çerçevesinde, Irak, Suriye, Yemen gibi yabancı ülkelerde sınırlarının ötesinde mevziler ve direniş noktaları kurarak ülke savunmasını güçlendirmeye çalışıyor.
İran, Türkiye ile işbirliği yapsaydı, bölge terör ve iç savaşlarla parçalanmaz, yok edilmezdi.
İran, bu yayılmacı ve mezhepçi politikalar yerine, özellikle Suriye’de demokrasi ve insan haklarının korunması konusunda yoğun çaba harcayan Türkiye ile işbirliği yapsaydı, bölge, terör ve iç savaşlarla parçalanmaz ve yok edilmezdi. ABD ve diğer Batılı emperyalist güçlerin planladığı senaryolar. “İran asla bu tür bir işbirliğine girmeyerek ABD’nin bölgeye müdahalesine zemin hazırladı.”
“ABD’nin İran rejimini yıkma niyetinde olmadığı söylenebilir.”
Dr. ayrıca İran’ın mezhepçi ve yayılmacı siyasetinin ABD tarafından kendi hedeflerine ulaşmak ve bölgenin parçalı ve tartışmalı yapısını sürdürmek için uygun bir fırsat olarak kullanıldığını belirtti. Öğretim Üyesi Fehmi Ağca, “Bu sayede ABD, İran’a karşı olan ülkeleri daha kolay ikna edebilir veya kendi safına katılmaya zorlayabilir. Dolayısıyla ABD’nin İran rejimini yıkma niyetinde olmadığı söylenebilir. İsrail’in 7 Ekim 2023’ten sonra Gazze’ye düzenlediği baskınlar karşısında İran’ın İsrail’e karşı izlediği politika ve Hizbullah gibi bağlantılı örgütler aracılığıyla gerçekleştirdiği eylemler, etkili sonuçlar üretmenin ve İsrail ile İsrail’in saldırganlığı için bağlantılar kurmanın ötesine geçemiyor. AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ. . Aslında hem ABD’nin hem de İran’ın çatışmanın Ortadoğu’ya yayılmasını istemedikleri yönündeki açıklamaları iki ülke arasında zımni bir anlaşmanın olduğunu gösteriyor. Bunun için iki unsurun birbiriyle zımni bir anlaşma yapmasına gerek yoktur. “Bu gerilim atmosferi her iki ülkenin de çıkarınadır.” söz konusu.
“Savaş endüstrisinin çarkları artık daha hızlı dönmeye başlıyor.”
Öte yandan Dr., ABD ve Batı Avrupalı güçlerin silah endüstrilerini desteklemek için orta ölçekli bölgesel savaşlara ihtiyaç duyulduğunu kaydetti. Öğretim Üyesi Fehmi Ağca şöyle devam etti: “Dolayısıyla depolarda bulunan eski ve nispeten eski teknolojiye sahip silah ve mühimmatın tüketilmesi, orduların ihtiyaç duyduğu yeni ve modern silah sistemleri ve mühimmatın üretilip tedarik edilmesi gerekecektir. Ukrayna ve Gazze savaşları bu ihtiyacı yeterince ortaya çıkardı ve savaş endüstrisinin çarkları artık daha hızlı dönmeye başladı. Bu durum İran için de geçerlidir. İran son yıllarda savunma harcamalarını önemli ölçüde artırdı.
Bu gerçek, dünyayı yönlendiren egemen güçlerin insan hayatına önem vermediğini göstermektedir. Gazze Savaşı sona erdiğinde, ölen binlerce masum kadın ve çocuğun acılarının kısa sürede unutulması ve İsrail’in işgal ve korkutma politikalarının, çok da uzak olmayan bir gelecekte yeni bir gerilim ve savaş çıkana kadar devam etmesi mümkündür.
“Dünyada hiçbir devlet Filistin’i korumak için ABD ve İsrail’le karşı karşıya gelmek istemez.”
Çünkü Ortadoğu’da ve dünyada hiçbir devlet, özellikle İran, Filistin’i korumak için ABD ve İsrail’in karşısına çıkmak istemiyor.
ABD ile İran arasındaki bu nispeten düşük yoğunluklu gerilim ve çatışma ortamının, uzun vadede her iki ülkenin çıkarlarına hizmet ettiği ve bu nedenle daha fazla tırmanmadan bu şekilde devam edeceği değerlendirilmektedir. Çünkü ABD’nin ve Batı’nın asıl hedefi İran değil, Doğu Akdeniz ile Basra Körfezi arasında İsrail’in komşularının da bulunduğu bölgedir.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
